De reactie van WAPF laat al duidelijk zien hoe weinigzeggend het onderzoek van Greger is, met als belangrijkste punt het feit dat er slechts één willekeurige batch kip is gebruikt. Daardoor kan het heel goed mogelijk zijn dat dit toevallig uitzonderlijk vervuilde kip betrof. Toch wilde ik er meer over weten, want wat nu als het toch wèl representatief blijkt te zijn voor kippenbottenbouillon in het algemeen? Het zou jammer zijn - en in ieder geval belangrijk om te weten - indien kippenbouillon onevenredig veel lood toevoegt aan je voeding. De bewering dat lood ophoopt in botweefsel klopt, en dat maakt de hypothese dat bouillon getrokken uit (kippen)botten significante hoeveelheden lood bevat op zijn minst het onderzoeken waard.
Omdat ik voor mezelf graag wilde weten hoe het nu precies zit, heb ik nog wat uitzoekwerk gedaan. Ik heb de cijfers uit het bewuste onderzoek van Greger geplukt, en heb deze betrokken in een kleine meta-analyse, die ik hier graag deel.
---------------
De concentratie lood in de meest vervuilde bouillon bedraagt blijkens het onderzoek van Greger 9,5 microgram per liter bouillon. Als we aannemen dat dit correct gemeten is, èn aannemen dat dit representatief is voor kippenbouillon in het algemeen, rijst de vraag: is deze concentratie uitzonderlijk hoog, of bevinden zich vergelijkbare concentraties lood in andere voedingsmiddelen?
In mijn zoektocht naar deze informatie kwam ik op de publicatie "Metal(loid) Contamination in Seafood Products, Critical Reviews in Food Science and Nutrition", in te zien via
[URL]http://www.tandfonline.com.sci-hub.bz/doi/abs/10.1080/10408398.2016.1161596?journalCode=bfsn20[/URL].
Blijkens deze studie bevat vis uit niet-verontreinigde gebieden loodconcentraties van 0,013 tot 0,5 mg per kg vers gewicht. Dat is dus 13 tot 500 microgram per kg. In schelpdieren zijn concentraties gevonden van 3 tot 770 microgram per kg vers gewicht. Hierbij vergeleken is dus de 9,5 microgram per liter kippenbouillon niet uitzonderlijk hoog.
Verderop in hetzelfde onderzoek wordt vermeld dat niet zeevoedsel, maar wel groenten, brood en dranken in het Verenigd Koninkrijk de grootste bijdrage leveren aan loodinname via voeding. (In een publicatie van de Europese Commissie, in te zien via
[URL]http://ec.europa.eu/food/fs/sc/scf/reports/scf_reports_32.pdf[/URL], wordt de bijdrage van groenten, fruit, granen en dranken aan de totale loodinname via voeding gesteld op maar liefst 70%.) De bijdrage aan de totale loodinname van zeevoedsel bedraagt in de meeste landen minder dan 2%, aldus EFSA.
Een kleine rekensom.
Bij een inname van 400 g vis (uit niet-verontreinigde gebieden) per week krijg je 5,2 tot 200 microgram lood binnen. Dit levert een bijdrage van minder dan 2% aan totale loodinname uit voeding op.
Bij een inname van 2 liter kippenbouillon per week met een concentratie van 9,5 microgram lood per liter bouillon, krijg je 19 microgram lood binnen. Gegeven de grote variatie in loodconcentraties in de verschillende vissamples blijft het bij een schatting, maar de bijdrage aan de totale loodinname zal bij deze twee liter kippenbouillon per week aannemelijkerwijs niet veel meer bedragen dan de bijdrage hieraan van vis, dus niet veel meer dan 2%.
Het Scientific Committee on Food stelt de maximaal veilige loodinname op 25 microgram per kg lichaamsgewicht per week. Voor een persoon met een gewicht van 70 kg is dit dus 1750 microgram per week. Volgens cijfers van EFSA varieert de inname van lood via voeding in Europa tussen 0,26 en 2,43 microgram per kg lichaamsgewicht per dag. Voor een persoon met een gewicht van 70 kg dus varierend tussen 127,4 en 1190,7 microgram per week.
Volgens deze cijfers (oké, volgens EFSA, maar ik ga er even vanuit dat ze deze cijfers wel correct hebben) zou een additionele wekelijkse consumptie van 19 microgram lood uit kippenbouillon dus een bijdrage aan de totale loodinname via voeding opleveren van 1,6% tot maximaal 13,0% (in mensen met de laagste loodinname).
Conclusie
Volgens verschillende bronnen leveren groenten, fruit, granen en dranken de grootste bijdrage aan de totale loodinname via voeding - volgens cijfers van de Europese Commissie opgeteld 70%. Uitgaande van de meest vervuilde bouillon uit het onderzoek van Greger, levert het consumeren van 2 liter per week van deze bouillon een bijdrage van 1,6 tot 13%. Om de inname van lood te beperken, lijkt het daarom zinvoller de consumptie van voeding uit de categorieën groenten, fruit, granen en dranken te beperken, dan de consumptie van kippenbouillon. Bovendien, wanneer je 2 liter kippenbouillon per week aan je dieet toevoegt, zul je waarschijnlijk automatisch minder van andere voedingsmiddelen gaan eten, waardoor de netto loodinname hierdoor vrijwel niet stijgt, of zelfs licht daalt.
Als meneer Greger dit opzoekwerk zelf had gedaan, en deze berekeningen zelf had gemaakt, had hij tot dezelfde conclusie kunnen komen. In dat geval was de discussie over de herkomst van de bewuste kip niet eens relevant geweest, aangezien de concentratie aan lood in vergelijking met andere voedingsmiddelen zeker niet onevenredig hoog is.